สมาคมโรคจากการหลับแห่งประเทศไทย
1. คุณสมบัติ ของกัญชาต่อปัญหานอนไม่หลับสารสกัดกัญชาที่น ามาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์มี 2 ชนิด คือ สาร delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) และสาร cannabidiol (CBD)1โดย THC เมื่อเข้าสู่สมองจะจับกับ cannabinoid receptor (CB) ทั้งชนิด CB1 และ CB2 ส่งผลให้เกิดความผ่อนคลาย ลดความวิตกกังวล และท าให้เกิดความรู้สึกเคลิ้ม2,3 ซึ่งเป็นฤทธิ์อันพึงประสงค์ ในหมู่ผู้เสพ กัญชา สาร THC นอกจากท าให้เกิดความผ่อนคลาย ยังส่งผลท าให้ การรับรู้ต่อสิ่งแวดล้อมเสียไป เกิดอาการประสาทหลอน หรืออาการหลงผิดได้4 ส่วน สาร CBD มีฤทธิ์ต่อจิตประสาทน้อยกว่าออกฤทธิ์ จับ cannabinoid receptorชนิด CB2 มากกว่า ซึ่ง CB2 พบมากในระบบภูมิคุ้มกัน (immune system) และที่ปลายประสาท (peripheral nerve) ท าหน้าที่ antinociception ควบคุมการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน และปฏิกิริยาการอักเสบ (cytokines)5 ผลต่อการนอนหลับของสารสกัด THCและ CBD พบว่า สาร THCที่ใช้ ในระยะสั้น ส่งผลท าให้นอนหลับ ได้ ง่ายขึ้น เนื่องจาก มีฤทธิ์ลดความวิตกกังวล2,3 แต่ผลในระยะยาว พบว่า THC ท าให้ระยะการนอนหลับได้ในแต่ละคืนลดลง เนื่องจากเกิดภาวะดื้อยา (tolerance effect)ในส่วนของ สารCBD มีประสิทธิผลดีกว่า THC โดยพบว่าสาร CBD ช่วย ให้ ระยะเวลา ในการเข้าสู่การ นอน หลับ (sleep latency)เร็วขึ้น แต่ถ้าใช้ระยะยาว กลับ ท าให้คุณภาพ ของการหลับแย่ลง6-11 นอกจากนี้การออกฤทธิ์ ยัง ขึ้นกับขนาด ของสาร ที่ใช้ โดย สาร CBD ในขนาดต ่าจะส่งผลกระตุ้น การ นอน หลับ ส่วน ในขนาดสูงจะช่วยท าให้ง่วงหลับ ได้ง่ายขึ้น ลดการตื่นตัวขณะหลับ และเพิ่มระยะเวลา ในการหลับ12-14 ในปัจจุบันงานวิจัยผลของกัญชากับคุณภาพการนอนหลับยังไม่ได้ มีการรับรองอย่างเป็นมาตรฐาน เนื่องจาก ผลการวิจัยยังไม่ได้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน หลายงานวิจัยพบว่า ช่วยส่งเสริมให้การนอนหลับดีขึ้น โดยช่วยให้เข้าสู่การนอนหลับ (sleep latency) ได้เร็วขึ้น ระยะเวลาการนอนหลับ (total sleep time)เพิ่มขึ้น15 ในขณะที่หลายงานวิจัยพบว่า ท าให้คุณภาพการนอนหลับแย่ลง (poor sleep quality)และไม่สามารถหยุดใช้ได้ เนื่องจากเมื่อหยุดใช้จะเกิดภาวะขาดกัญชา (cannabis withdrawal) ซึ่งจะ ท าให้การนอนหลับยากขึ้น ประสิทธิภาพการนอนหลับแย่ลง ท าให้ผู้ป่วยรู้สึกทรมาน ส่งผลท าให้ต้องกลับไปใช้กัญชาต่อเนื่อง6-11 นอกจากนี้งานวิจัยเรื่องกัญชากับการนอนหลับที่มีในปัจจุบัน ยังเป็นงานวิจัยระดับคุณภาพต ่าจนถึงปานกลาง เนื่องจากจ านวนผู้เข้าร่วมวิจัยมี จ านวนน้อย และหลายงานวิจัยยัง ขาดกลุ่มควบคุม16.
2. ความคิดเห็น ต่อการใช้ กัญชาต่อปัญหานอนไม่หลับกัญชามีฤทธิ์ท าให้เสพติดได้ซึ่งเกิดจากฤทธิ์ของสาร THCกัญชาไม่ว่าในรูปแบบใดก็ตาม ยังไม่มีการรับรองว่าสามารถใช้ใน การรักษา ปัญหานอนไม่หลับ ได้ และ ยังไม่มีงานวิจัยทางการแพทย์ที่มีมาตรฐานอย่างเพียงพอ ที่ส าคัญ กัญชามีฤทธิ์รบกวนการท างานของสมอง อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอาการทางจิตเวชไ ด้การใช้กัญชาเพื่อช่วยเรื่องการนอนหลับ จึงมีความเสี่ยงที่จะได้รับผลด้านลบมากกว่าผลด้านบวก